Photo: Jelle Touw copyright 2017

‘Onze schoorstenen roken allang niet meer’, vertelde de natuurgids in de IJsselse uiterwaarden. ‘Ik ben zelf telg uit een geslacht stenenbakkers…
hier werd het boerengrauw en hardgrauwe klinkers gebakken en natuurlijk bakstenen.’
‘Door de opgeslibde rivierklei te oogsten uit de tichelgaten kreeg het rivierwater in de uiterwaarden meer ruimte.’
‘Waterberging heet dat…natuur, cultivering en industrie kunnen dus heel goed samengaan’ ‘Mijn voorvaderen waren keiharde zakenmannen, steenrijk werden ze, nu zijn we weer straatarm.’
‘Natuurmonumenten heeft ons landgoed opgekocht…de vervallen steenfabriek is nu industrieel erfgoed, het mag nu door de natuur worden overwoekerd.’ ‘Het interesseert niemand, want wat valt er nu aan een steen te beleven… maar de hele ‘Amsterdamse School’ is uit deze rivierklei opgemetseld!’

Later bij de koffie in het bezoekerscentum spreek ik hem onder vier ogen. Terwijl hij uit het raam kijkt mijmert hij voor zich uit:
‘Als kind kreeg ik de misbaksels…geen lego voor mij, maar misbaksels, daarmee bouwde ik
torens… mijn ouders dachten dat ik schoorstenen bouwde, maar het waren waren uitkijktorens’ ‘Hoe dat zo?’ vroeg ik hem.
‘Op een zondag was ik als achtjarige in de schoorsteen geklommen, helemaal naar boven…
het was schitterend daar, voor het eerst zag ik de gouden rivier kronkelen door het eindeloos
groene land…alles werd klein in mijn ogen…was alsof de hele wereld opeens in mij paste…!’

‘Een geweldige ontdekking voor een kind’, beaamde ik.
‘Het passen was dus puur een kwestie van afstand nemen!’ zei hij met stralende ogen. ‘Een andere dimensie opende zich, de ‘verste verte’, daar moest ik naartoe!’

‘Beneden waren ze mij kwijt…paniek…ik zag ze daar beneden als kleine diertjes rondhollen en schreeuwen waar ik nou toch was…ik hoorde alles wat ze daar beneden over mij zeiden’

‘Moeder was helemaal in tranen toen ik opeens tussen hen uit de schoorsteen afdaalde…vader was boos…ik moest beloven; nooit meer naar boven!’
‘Ik ben nu zevenenzeventig…zo werd mijn mooiste ervaring vermengd met het drama van de volwassen wereld’
‘Ik moest daar nooit bij gaan horen bij die wereld, dat werd mij toen wel duidelijk… ik zou de rivier gaan volgen, die prachtige gouden slang’.

Of…en hoe hij de rivier is gaan volgen weet ik niet. De volgende excusie stond al voor de deur. Maar dit verhaal van de rivier is hem gevolgd, zijn leven lang tot deze dag.