Verbeelding lijkt soms een luxe verschijnsel. De oermens had weinig verbeelding nodig. Het dagelijks leven was al enerverend genoeg. ‘Never a dull moment’ ,overgeleverd aan moeder natuur. Overlevingsstrategie van vechten of vluchten was dagelijkse kost. De tegenwoordige overmaat aan verbeelding, denk aan alle films, beeldende kunst, romans, games lijkt wel het gebrek aan directe levende ervaring te willen compenseren. Nooit was het in onze ‘eerste wereld’ zo veilig? Nooit waren we zo rijk en doorvoed, nooit werden we ouder, nooit hadden we meer vrije tijd om ons in te vervelen. Zwelgen mensen daarom zo graag in thrillers, detectives, drama, gewelddadige games? Flauwe cult?
Wie dagelijks onzekerheid en doodsangst ervaart, wie moet vechten en doden om te blijven bestaan voelt zich natuurlijk levendiger dan achter een scherm in een kantoorflat, hoog en droog. Zou het dit luxe-probleem zijn, het gebrek aan avontuur zijn waardoor de verbeelding zo overprikkeld is geraakt? Verlangen naar gevaar?
De schrijver met een gelukkige jeugd heeft veel verbeelding nodig om zich een inktzwart verleden aan te meten teneinde zijn autobiografische roman van drama te voorzien. Zou cultuur een compensatie zijn voor het verlies van het natuurlijke leven, het verlies van een dierlijke staat van zijn? Beschaving lijkt zo gezien de geritualiseerde ontkenning van het naakte feit dat de mens een dier is…een beest dat zich wil uitleven. Het lijkt maar zo, deze tekst is niets anders dan verbeelding, vrij van betekenis.
Filosofabels
Huid
Sybo Adema©️2019
Dat cineasten vaak begaafde tekenaars en schilders zijn bewijzen hun storyboards, bv. Federico Fellini, Michelangelo Antonioni, David Lynch en Alex van Warmerdam. Hun filmscenes zijn vooraf gedetailleerd uitgetekend of geschilderd om een bepaalde lichtval, atmosfeer, gebaar of houding aan te duiden. Uit het feit dat hun modellen of acteurs nooit willen stilstaan zijn per slot van rekening de bewegende beelden ontstaan die nu als cinematografie bekend staat. Minder bekend is dat schilders in hun dromen uitstekende cineasten zijn, vaak kiezen zij voor het linnen omdat ze het filmdoek te kostbaar en te tijdrovend vinden. Ook vinden zij het vervelend als personages door de stilte van het beeld heen beginnen te praten.
Je herkent hun werk door de bewegingsdynamiek van hun kwaststreek, hun voorliefde om te spelen met hoe het licht speelt op de textuur der dingen. Of zoals Fellini het ooit zo treffend zei: ‘Wij cineasten werpen slechts licht op de huiden van de wereld’.
Alles heeft een huid. Zelfs de leegte heeft een huid, een hele dikke zelfs.
Beeldhouwers daarentegen maken liever zelf hun huid. Zij hebben meestal een afkeer van bewegende beelden. ‘Als je nu iets mag verwachten van een beeld dan is het toch wel dat het stil staat’ ,wie dit ooit zei weet ik niet meer, maar het kan heel goed Henry Moore zijn.
Over huid gesproken: het is bekend dat de moeder van Moore reuma had en dat de kleine Henry elke avond haar rug mocht inmasseren met etherische olie.
Werd het tactiele vermogen in die kleine handjes tot leven geroepen?
Boetseerde het leven Moore zo tot beeldhouwer?
Deze scène zou zich kunnen lenen voor een prachtige film.
Reet
Photo:Jelle Touw©️2019
Universum is een containerbegrip dat zo’n beetje alles omvat wat er in de container zit. Universum is de vlag die de hele lading moet dekken. De containerwanden, plafond en bodem staan dan voor de grens van het universum. Bij elke ontdekking buiten die grens wordt het containerbegrip opengereten door de zee van mogelijkheden. Dit beeld staat symbool voor het lot van elke definiëring. Geen definitie is opgewassen tegen het mysterie van dit bestaan, vroeg of laat zal elk denkbeeldig begrip sneuvelen in de confrontatie met het levende mysterie. Zo is de wetenschap de confrontatie met de quantumwerkelijkheid nog steeds niet te boven gekomen. Het is simpelweg de beperking van de taal die nooit het beschrevene kan zijn en het is de vraag wat men denkt te begrijpen, de dode kaart of het levende gebied?
RAG
“Zo, dus jij dacht dat…nou vergeet het maar!” ,sprak de mentor met veel retorisch flegma van het Randstedelijk Amnesia-Gymnasium, “Jij dacht dus te weten dat het zus of zo zat, maar het zit namelijk helemaal niet!” De volksmond beschimpte ons instituut als ‘Het Vergeet-Lyceum’. Je wilt niet weten hoe moeilijk ontheuging is, het is de hoogste wiskunde. De mentoren wisten veel en liefst alles. Wij Amnesiasten zaten in het examenjaar en wisten inmiddels al vrijwel niets meer zeker. De mentoren zaagden aan elke poot van kennis en bliezen elke overtuiging op tot stof. Ik had alle vakken in mijn pakket omdat ik niet kon kiezen wat ik het eerst wilde wissen. De uitgestorven talen vond ik het moeilijkst om te vergeten, vooral die onnavolgbare grammaticale regels leken wel onvergetelijk. Je moest die echt uit je hoofd stampen om die te ontheugen. Het uitprenten van wiskundige formules ging mij makkelijker af, ik was daarin veruit de beste van de klas en mocht een jaar overslaan. Bij het schriftelijk examen werden ons antwoorden gegeven waar wij de juiste vraag bij moesten vinden. Ik slaagde drie keer niet voor het eindexamen. Het lukte mij maar niet om de meest loze kennis te wissen. Algemene ontwikkeling noemden ze dat. Onzinnige weetjes die je je onvrijwillig herinnerde, hoe meer je ze probeerde weg te drukken hoe hardnekkiger ze zich opdrongen. Uiteindelijk zakte ik cum laude, verder weet ik er gelukkig niets meer van.
Huidig
De gewoonte overheerste om nuhuidig heden alsmaar op te tellen.
Er zijn wereldwijd talloze loze jaartellingen. Het is maar net waar
je voorouders begonnen met tellen. De hedendaagse huid van nu
spreidt zich jaarlijks uit over de gehele aardbol, daarbuiten gaat
de maat over in eonen, astronomisch opgeblazen getallen.
Is het niet allemaal getel in de ruimte, terwijl dit alles draait om nul.
Wij blijven liever eeuwig, beginnelingen. We zijn hier, totaal uitgeteld.
Lucht
Duchamp’s mooiste ontdekking is niet het object als kunst, maar het ademende subject.
De directe ervaring van ongebakken lucht.
Ready
This gap is the onely ‘Ready not Made’ that Marcel Duchamp discovered,
or should one say that this aware gap discovered Marcel Duchamp as something
artificial? Pure readiness revealed itself.
Spier
“Schrijf het op zodat je het kunt vergeten” ,zei een oude schrijver mij ooit.
“Het geheugen is een spier die je kunt trainen, een spier die grijpt.
Vergeten is de spier die loslaat, schrijven helpt om los te laten.
Het wil gehoord en gezien zijn…vooral wat zich niet laat verwoorden.
Gedachten zijn gekooide vogels, opgeschreven zijn ze vrij om te vervliegen. Na het vervliegen blijft het onvergetelijke over. Dat wat vergat te sterven”.
Beek
De mensheid lijkt op een oeroud gebergte,
haar hoogste toppen liggen diep in het dal
te rusten op de bodem van de beek.
Klim dus niet als je naar de hoogste top wilt.
Waad door de beek en zie de toppen onder
glinsteren, schitterend glad geslepen.
Slijpsel in de stroom, vloeibare top.
Buro
Als hoogste ambtenaar van het ministerie Ruimtelijke Ordening keek
Tjebbe Fulthage vanuit de bovenste verdieping van ‘zijn’ beleidstoren.
De stad lag er uitgetekend bij. Tjebbe besefte dat hij de laatste tijd alleen maar dacht
hoe hij ruimtes kon verbinden. Hij begon zich dingen af te vragen: Hoezo zou ruimte eigenlijk geordend moeten worden? Waarom niet alles de ruimte geven? Hij leek toch eigenlijk wel gek om ruimtes te willen verbinden? Hoe kon ruimte anders verbonden worden dan door ruimte zelf?
Om te beginnen zou hij rigoureus alle deuren uit het ministerie laten verwijderen…als statement voor een fris nieuw beleid. Dat hele achterhaalde idee van binnen en buiten was toch een gevolg van dat rare ordenen van ruimte. Als er nu iets openbaar was dan was het toch wel de ruimte zelf. Deze lucide openbaring nam bezit van Fulthage. Alsof hij subiet bezeten werd, bezeten door de ruimte zelf. In een overweldigend visioen zag hij waar hij ook keek alleen nog maar ruimte, één ondeelbare ruimte. In een vlaag van begeestering zette Tjebbe zich vastberaden aan zijn buro om het beleidsplan ‘Ruimte’ te schrijven…Hij kreeg niets op papier, het witte vel bleef onbeschreven. In dat eindeloos turen naar het maagdelijk vel, bleef het eeuwig sneeuwen. Ruimtesneeuw.